Giriş
Dünyada internet kullanımının artması ile birlikte, diğer tüm medya aygıtları gibi, yazılı basın da yapısal olarak değişim rüzgarlarına yelken açmak zorunda kalmıştır; zira klasik yazılı basın internetin bilgiyi yayma hızına yetişemediğinden, artık birçok günlük gazete içeriklerini internetten de paylaşmaktadır. Haberin dijitalleşmesi ve günlük gazetelerin internet ortamına taşınmasıyla, okuyucu profili hakkında da bilgi edinilebilmektedir. Örneğin internetten gazete okuyanların en çok hangi haberleri okuduğunu günlük, aylık ve yıllık olarak görmek mümkündür. Bu noktada online gündem konusu ile ilgili altı çizilmesi gereken iki unsur vardır; öncelikle gazetelerin manşetten verdiği kimi haberler kamuoyunun gündemini oldukça meşgul ederken, kimileri ise ilgi görmüyor, diğer bir ifadeyle “En çok okunan haberler” arasına giremiyordur. Diğer yandan gazetelerin manşetten vermediği bazı haberlerse en çok tıklanan haberler arasına girebilmektedir. O halde buradan şöyle bir soru çıkarmak mümkündür: Gazetelerin gündemi ile kamuoyunun gündemi farklı gündemler midir? Kamuoyu gündeminin yansımalarını görebileceğimiz bir sosyal medya mecrası olan Twitter’da, Twitter kullanıcıları tarafından en çok yazılan kelimeler sonucunda, Twitter Türkiye gündemi her gün on madde şeklinde sıralanmaktadır. Bu veriler ışığında kamuoyunun gündemi ile ilgili bu çalışma kapsamında elimizde somut olarak iki veri vardır: Birincisi online gazetelerdeki “En çok okunan haberler” bölümü, ikincisi ise Twitter Türkiye’nin on gündem maddesi. Bu çalışmada, bu iki veriyi kullanarak, “Twitter’da en çok tweet alan konular kendi içinde nasıl dağılıyor? İnternet gazetelerinde en çok okunan haberler ile Twitter Türkiye gündeminin ilk on maddesi paralellik gösteriyor mu?” sorularına yanıt aranacaktır. Çalışmada, 3 Ocak 2012 - 10 Ocak 2012 tarihleri arasındaki bir haftalık süre zarfında, Türkiye’de en yüksek tiraja sahip olan ilk dört günlük gazete arasındaki Zaman, Hürriyet, Sabah ve Habertürk Gazetesi’nin “En çok okunan haberler” bölümü ve Twitter Türkiye’nin gündem maddeleri bölümü her gün, bir defa, aynı anda bilgisayarda kayıt altına alınmıştır. Posta Gazetesi, tirajı en yüksek olan ilk beş gazete arasında yer almasına rağmen, gazetenin internet sayfasında “En çok okunan haberler” bölümü olmadığı için bu gazete çalışmaya dahil edilememiş ve bu yüzden tirajı en yüksek olan ve internet sayfasında “En çok okunan haberler” bölümü olan ilgili dört gazete inceme altına alınmıştır.
2. Online Gündem ve İlgili Teoriler
Yeni medya düzeni dünyayı şekillendirmeye devam ederken, bu yeni düzenin insanlar ve sistem üzerinde ne gibi etkileri ve sonuçları olacağını şimdiden öngörebilmek oldukça zordur çünkü yeni sistem eski sistemi değiştirirken, kendi içinde de dönüşmektedir. Medyanın kamuoyununu etkileme gücü ile birlikte, günümüzde sosyal medyanın doğuşuyla artık kamunun medyayı etkileme sürecinden bahsedilmektedir. Bu süreçte medya organları bilgiyi yaymakta, kamuoyu bu bilgileri tüketmektedir, ancak eskiye göre bu ilişki tek yönlü gelişmemekte, insanlar internet üzerinden, sosyal medya aracılığıyla, haberler hakkında yorumlarını paylaşabilmektedir ve böylece sosyal medya kendi paralel gündemini oluşturmaktadır. Gündem belirleme kuramına baktığımızda bu tek yönlü bilgi akışı formülünü şu şekilde görürürüz:
“Gündem belirleme yaklaşımının düşünsel temeli Walter Lippmann’ın Public Opinion (Kamuoyu) isimli çalışmasına dayanır. Lippman, insanların kendi yakın çevreleri dışında olup bitenleri anlayabilmeleri, doğrudan gözlem yapabilme olanağı bulunmayan dış dünyayı kendileri için anlamlı hale getirebilmeleri için belli anlam haritalarına gereksinim duyduklarını, bu anlam haritalarının medyanın aktardığı bilgiler doğrultusunda oluşturulduğunu ileri sürer.”
Roger ve Dearing’e göre gündem, “belli bir zaman noktasında önem hiyerarşisi halinde sıralanmış konular ve olaylar listesi” olarak tanımlanabilir. Olaylar, zaman ve uzamla sınırlı ayrı ayrı olgular, konular ise birbiriyle bağlantılı olaylar dizisidir, ancak kamuoyunun gündemi hakkında kesin bir yargıya varmak oldukça güçtür çünkü insanların ne hakkında düşündüğünü ve ne düşündüğünü bilmemiz mümkün değildir. Bernard Kohen, bu konu ile ilgili olarak Basın ve Dış Politika adlı yapıtında “Medya bizim ne düşüneceğimizi değil, ne hakkında düşüneceğimizi belirler” diyerek medyanın etkisini sınırlandırmış ve gündem konusunda farklı bir yaklaşım getirmiştir. Gündem belirleme kuramına en sık getirilen eleştiri de tam olarak budur.
McLuhan iletişim teknolojisini gelişimin merkezine oturtur. Ona göre uygarlık tarihini yapan ve değiştiren iletişim teknolojisidir. McLuhan, her kültür çağında bilginin kaydedilip aktarıldığı medium’un (ortam; araç) o kültürün karakterinin belirlenmesinde kesin bir rol oynadığını öne sürmüştür. Bu görüşünü “Araç iletidir” deyişiyle özetlemiştir. Çalışmamızda inceleme altına aldığımız Twitter internet sitesinin 21. Yüzyıl kültür çağına olan etkileri bilinmese de, kamuoyunun nabzını belli bir ölçüde tutabileceğimiz önemli bir mecra olduğunu söylemek mümkündür, ancak diğer yandan Twitter yapısı itibariyle insanların kendi çevrelerini, tanımadıkları insanları, kanaat önderlerini, siyasetçileri, sanatçıları, edebiyatçıları vs. “takip edebilecekleri” bir yapıdır ve bu yapıyı incelerken, özellikle gündem oluşturma konusunda, kanaat önderleri ve eşik bekçisi terimlerini de göz önünde bulundurmakta fayda vardır:
“Kanaat önderi iletişimde en önemli rol oynayan grup üyesi olarak düşünülebilir. Kanaat önderi, iletişimi grubun dünya görüşüne göre biçimlendirerek, saygı duyulan bir önder, dolayısıyla güvenilir bir kaynak olarak etkide bulunur. Eşik bekçisi (gatekeeper) veya kapı tutucu terimi ise bir mesaj kitle iletişim araçlarından bireysel izleyici ya da dinleyiciye geçerken bu mesaja müdahale edenleri anlatır. Katz ve Berelson eşik bekçisi ve kanaat önderlerinin birbirinden farklı kavramlar olduğunu belirtirler. Eşik bekçileri kitle iletişiminde gönderici araçtan önce, kanaat önderleri alıcı araçtan sonra yer alır. Her ikisi de etkinin sağlanmasında hem seçici, hem de yorumcu rolünü oynarlar. Fark, iletişim sürecinde tuttukları yerde, dolayısıyla sahip oldukları farklı güçte ortaya çıkar.”
Örneğin bir gazetenin genel yayın yönetmeni eşik bekçisiyken, Twitter’daki bir köşe yazarı ise kanaat önderi olabilir. Ancak bu kişilerin aynı anda hem Twitter’da olması hem de genel yayın yönetmeni olması ihtimalinin olduğunu da unutmamak gerekir. Bu bakımdan kamuoyunun tam olarak kimlerden etkilendiğini söylemek mümkün değildir, ancak kamuoyunun hangi konulara daha yoğun bir ilgi duyduğunu görmek Twitter’da ve pekçok online günlük gazetede mümkündür.
Araştırma sahamızdan biri Twitter olunca son olarak Erving Goffman’ın “Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu” eserinden de bahsetmekte fayda vardır. Bu kitapta yazar, hayatı bir sahne, kişileri de belli bir rolü oynayanlar olarak tanımlar:
“Kişi (person) sözcüğünün ilk anlamının ‘maske’ olması büyük olasılıkla basit bir tarihsel rastlantı değildir. Daha ziyade herkesin her zaman ve her yerde, az çok farkında olarak belli bir rolü oynadığı gerçeğinin kabülüdür bu. Biz birbirimizi bu roller içinde tanırız, bu rollerde kendimizi tanırız.”
Goffman’a göre kişi kendini başkalarına sunduğunda, performansı toplumun resmi olarak onaylanmış değerlerini, davranışlarından çok daha fazla içerir ve temsil eder. Bu bakımdan da Twitter’da kimleri takip ettiğimiz ve kimler tarafından takip edildiğimiz, Twitter’da yazdıklarımızı etkileme potansiyeline sahiptir. Twitter dijital bir ortam bile olsa kimliğimizi ortaya koyabileceğimiz bir çeşit sahnedir ve buradaki gündemin gerçek kamu gündemi olup olmadığını söylemek mümkün değildir.
3. Gazetelerde “En Çok Okunan Haberler” ve Twitter Türkiye Gündemi
Twitter Türkiye’de 03.01.2012 ve 10.01.2012 tarihleri arasında en çok tweet alan konular arasında birinci politika, ikinci spor, üçüncü magazin ve dördüncü medyatik konular/isimler olmuştur. Twitter Türkiye gündemi ve seçili online gazetelerdeki “En çok okunan haberler” bölümü bir hafta boyunca şu şekildedir:
03 Ocak (Salı) 2012
Twitter Türkiye Gündem | Hürriyet En Çok Okunan Haberler | Habertürk En Çok Okunan Haberler | Sabah En Çok Okunan Haberler | Zaman En Çok Okunan Haberler |
#simdikiaklimla | İşte Başbakan’ı çok kızdıran o görüntü | Arda’dan Örnek Davranış | Enflasyon Rakamları Açıklandı | Halk, Uludere Kaymakamı’nı bağrına bastı |
Ricky Martin | “Atatürkçü olmayı hakaret sayarım” | “İstanbul Trafiğindeki Keşmekeşi Çözüyoruz!” | Hıncal Uluç ile Haftanın Gündemi | İşte, kentsel dönüşümün yol haritası |
Yiğit Bulut | Alişan’a tehdit gibi açıklama | Cumhuriyet Rekoru | Nurgül Yeşilçay’ın Setini PKK’lılar Bastı | Grup toplantısında BDP’ye sert eleştiriler |
#yuzyilinbahaneleri | Ekmeği öptü, İspanya’da 1 numara oldu | “Silahlı Efendileriniz İpinizi Gevşetmediği Sürece Tuvalete Bile Gidemezsiniz” | Başvurmak için bir ay süre var | Bu araçlar benzin derdini bitirecek: 30 liraya 4 bin 800 km yol |
Deniz Gezmiş | Flaşlar patlayınca aşk pozu | Maliye Serdar Ortaç’ın Peşinde | 35 ölüme böyle sevinmişler | Borusan’dan başörtüsü özrü: Yol kazası yaşadık |
#ahmetbaliyedestek | Ak Parti grup toplantısında Haniye sürprizi | Anadilde eğitim | ||
Şahinkaya | Erdoğan Grup Toplantısında Konuştu | “Düğüm”e bak evde olup olmadığını anla | ||
Aretha Franklin | Mendereslerin kapısının altından gizlice atılan paraların sırrı | |||
Hakan Şükür | Süper lig’in gol krallığından amatör kümeye | |||
Hamit Haskabal | Emekliye intibak, memure ek zam müjdesi |
03 Ocak 2012 kayıtlarında, Twitter Türkiye gündemi ve seçili gazetelerin “En çok okunan haberler”ine baktığımızda iki unsur göze çarpmaktadır: Birincisi, Twitter Türkiye gündemi ile gazetelerin gündemi arasında hiçbir benzerlik yoktur. İkinci dikkat çekici unsur ise gazetelerin en çok okunan haberler bölümleri arasında da hiçbir paralellik olmamasıdır. Yani haberlere olan ilgi gazeteden gazeteye değişmektedir. Günün bir numaralı gündem maddesi olan “Ricky Martin” haberi hiçbir ilgili gazetede en çok okunan haberler arasına girememiştir.
04 Ocak (Çarşamba) 2012
Twitter Türkiye Gündem | Hürriyet En Çok Okunan Haberler | Habertürk En Çok Okunan Haberler | Sabah En Çok Okunan Haberler | Zaman En Çok Okunan Haberler |
#kufurekarsiyimama | Dünyanın izlediği tören hakkında inanılmaz iddia | “Silahlı Efendileriniz İpinizi Gevşetmediği Sürece Tuvalate Bile Gidemezsiniz” | 2438 metre dipte ‘gizli dünya’ bulundu | Ekmeğe saygı yılın fotoğrafı seçildi |
#öküz | Fransız işadamından soykırım fonu | İsrail’in Ayder Planı | İran son kez uyardı | Uludere: Oyunu kim oynadı? |
#okuz | Yorumcu Oldu Ortalık Karıştı | Birbirinden Cesur Pozlar Verdi! (Galeri) | Cübbeli Hoca’nın yeminli savunması | Şırnak faciasonda skandal iddia |
Sunday Man | Vefanın böylesi | Evleniyorlar! (Galeri) | Erdoğan ve Özel’in tavrı ne oldu? | Türkiye, nüfus bakımından dünyada kaçıncı? |
Ece Temelkuran | Otel odasındaki küvet kanla doluydu | Basra Körfezi’nde düello! | Yeşilçam’dan bir emekçi daha kaydı | Aslan böyle ‘Emre’tti |
Mahidevran | “Webo’nun kırmızısına tek itiraz…” | Savcıdan askere: Hangi kritere göre vurdunuz? | ||
Orduspor 1-1 Fenerbahçe | Ergenekon’da tek iddianame | Çelik: Kılıçdaroğlu’na verirseniz, Demirtaş’a da vermek zorunda kalırsınız | ||
Beşiktaş-Eskişehirspor | Unutulan cep telefon uçağı geri döndürdü | |||
Sivok | İntibak yasası imzalandı, oranı Başbakan belirleyecek | |||
Özer | Genelkurmaydan ‘istifa’ açıklaması |
04 Ocak 2012 kayıtlarına baktığımızda, 03 Ocak 2012 kayıtlarında olduğu gibi, Twitter Türkiye gündemi ile, ilgili gazetelerin en çok okunan haberleri arasında hiçbir paralellik görünmemektedir. Ayrıca gazetelerin en çok okunan haberleri arasında da yine herhangi bir benzerlik yoktur. Twitter gündeminden “Sunday Man” ve “Ece Temelkuran” gündemleri de gazetelerde en çok okunan haberler arasında yoktur.
05 Ocak (Perşembe) 2012
Twitter Türkiye Gündemi | Hürriyet En Çok Okunan Haberler | Habertürk En Çok Okunan Haberler | Sabah En Çok Okunan Haberler | Zaman En Çok Okunan Haberler |
#tahliyeistiyoruz | Başbuğ tutuklama talebiyle gözaltında | Türköne istifa etti! | Necdet Özel: PKK’yı sileceğiz! | Dikkat faiz bulaşabilir! |
#kufurekarsiyimama | Ankara’da şok istifa | Ürküten fotoğraf | ‘Allah Kenan Evren’in cezasını verecek’ | İlker Başbuğ ‘şüpheli’ sıfatıyla adliyede |
#muck | Sevgiliye gizli kamera | TV yorumculuğu polemiği | 11 yaşında hamile | F-35 projesinde ilginç gelişme |
İlker Başbuğ | Her tarafı skandal | Cumhuriyet tarihinde bir ilk | Vücudundaki 90 kilogram tümör bugün… | Mecburi eğitim 12 yıla çıkıyor ama sistem kademeli olacak |
Hakan Şükür | Telefon sevgilisi | Savcılıktan Uludere kararı | Tartışılan isim istifa etti | Kentsel dönüşümün konut deposu askeri alanlar olacak |
Cem Boyner | Türkiye’nin 16 milyar doları çöpe mi? | MİT’ten Uludere açıklaması | ||
Nedim Şener | Kozmik numara | Anadolu’nun ‘şeytanlaştırılmış’ çocukları | ||
Ahmet Şık | Yargıya müdahale teşebbüste kalmamış, bazı sanıklar kurtarılmış | |||
Kulüpler Birliği | Gerçekleri karartma | |||
Yiğit Bulut | Türkiye iki adet F-35 siparişi verdi |
05 Ocak 2012 tarihli kayıtlara baktığımızda Twitter Türkiye gündemi ile seçili gazetelerin en çok okunan haberler bölümü arasında benzerlikler olduğunu görüyoruz. Bu tarihte İlker Başbuğ’un tutuklanması Twitter’da bir numaralı gündemken, Hürriyet’te en çok okunan haber, Habertürk’te en çok okunan dördüncü haber, Zaman’da ise en çok okunan ikinci haberdir. Habertürk’te “Hakan Şükür” ise en çok okunan ikinci haber olurken, Twitter’da beşinci gündem maddesi olarak görünmektedir. Bu tarihte farklı gazetelerin haberleri ile Twitter gündemi arasında sınırlı bir paralellik söz konusudur. Farklı gazetelerin haberleri arasında da yine sınırlı bir paralellik olduğu tabloda görünmektedir. Twitter’ın bir numaralı gündem maddesi olan Ahmet Şık ve Nedim Şener için tahliye beklentisi ise ilgili hiçbir gazetede en çok okunan haberler arasına girememiştir.
6 Ocak (Cuma) 2012
Twitter Türkiye Gündemi | Hürriyet En Çok Okunan Haberler | Habertürk En Çok Okunan Haberler | Sabah En Çok Okunan Haberler | Zaman En Çok Okunan Haberler |
#hepimizILKERpasayiz | Tutuklandı | Cumhuriyet tarihinde bir ilk | Uzmanlar ve güçlü kalemler konuştu | Başbuğ darbeye teşebbüsten tutuklandı |
#MyFavoriteSongis | İşte savunması ve ilk sözleri | “Bu suçlama benim için en ağır ceza” | Rasim Ozan’dan çarpıcı açıklamalar | Başbuğ’un tutuklanması manşetlere böyle yansıdı |
Fetih 1453 | Maya takvimiyle ilgili | F.Bahçe küme düşerse ne olur? | İşte Başbuğ’un savunması | Uludere tuzağı neden kuruldu? |
Megan Fox | 5 yeni film vizyonda | Başbuğun tutuklanmasına muhalefetten ilk tepki | Ayşe Özyılmazel’le ‘Sıfır Makyaj’ | Deniz Gezmiş’in hatırası |
Başbuğ | Başbuğ’un tutuklanmasına | Cumhurbaşkanı’ndan Başbuğ hakkında ilk yorum | İlker Başbuğ’un avukatından açıklama | Dünyanın en uzun basketbolcusu öldü |
Anıtlar Kurulu | Mankenler, iş adamları, TV yıldızları… | İman en büyük mükafattır | ||
Mircea Lucescu | Gül’den İlker Başbuğ yorumu | Başbuğ’un tutuklanmasına Cumhurbaşkanın’dan ilk yorum | ||
Mehmet Metiner | Barla hizmete devam ediyor | |||
Hakan Üstünberk | Emekli vekile zam oranı %45’e çekildi | |||
Şerzan Kurt | Başçı: TL değer kazanmaya devam edecek |
06 Ocak 2012 tarihli kayıtlara baktığımızda İlker Başbuğ’un tutuklanmasının Twitter Türkiye’de de seçili gazetelerde de bir numaralı gündem maddesi olduğunu görüyoruz. Hürriyet’te en çok okunan ilk beş haberden üçü Başbuğ hakkındayken, Habertürk’te beş haberden dördü, Sabah’ta yedi haberden beşi, Zaman’da ise on haberden üçü Başbuğ ile ilgilidir. Diğer yandan, Twitter’da Başbuğ haricindeki diğer gündem maddeleri ve ilgili gazetelerin gündem maddeleri arasında ise herhangi bir benzerlik olmadığı da göze çarpmaktadır. Bir haftalık incelemede aynı anda hem Twitter’da hem de ilgili online gazetelerde İlker Başbuğ’un tutuklanması günün olayı olmuştur.
7 Ocak (Cumartesi) 2012
Twitter Türkiye Gündemi | Hürriyet En Çok Okunan Haberler | Habertürk En Çok Okunan Haberler | Sabah En Çok Okunan Haberler | Zaman En Çok Okunan Haberler |
#TurkeyUpAllNight | İşte son görüntüsü | Müzik dünyasında şok! (Galeri) | “Tostumu yedim gel”den sonra “seni titretecektim” vakası | Keşanspor’un kazasında ölü sayısı 2’ye çıktı |
#25milyonAZIZFenerBahceliyiz | Cezayir’den Türkiye’yi şok eden açıklamalar | 19 ünlüye narkotik baskını | Azer Bülbül otel odasında ölü bulundu! | Dalından kahvaltı sofrasına yolculuk |
#BizFenerBahceyiz | Ünlü isimlere sabah baskını | Fragmanı bile rekor kırdı | Kimi suçladı? | Fırtına fena vurdu |
Fetih 1453 | Bu aslan bir başka | ‘Beni alın’ | Futbolcuları taşıyan otobüs uçuruma… | 64 bini Türkiye’de 80 bini Avrupa’da yaşıyor |
Erkek 1 Kadın | Facebook’ta ‘tünel’ tuzağı | Çalık, Sabah ve ATV için teklifleri topluyor | Azer Bülbül otel odasında ölü bulundu | İddianame yetişirse 8 Şubat’ta hakim karşısına çıkacak |
Sibel Meriç | İstanbul’da terör operasyonu | Samsunspor-Galatasaray: 2-4 | ||
Bay J | Zaman Tüneli’nde dolandırılmayın | İstanbul’daki fırtına Belediye’yi çarptı: 0-2 | ||
Michael Jackson | Sigortasız çalışan 1 milyon kişi bankaya yatan maaşla yakalandı | |||
Hahaha :D | CES 2012 fuarında beklenen yeni teknolojiler | |||
Azer Bülbül | Tunca Nehri taşmaya başladı |
07 Ocak 2012 tarihli kayıtlara baktığımızda Twitter Türkiye’de dördüncü gündem maddesi olan Fetih 1453, sadece Habertürk’te üçüncü gündem maddesi olmuştur. Twitter gündeminde onuncu gündem maddesi olan Azer Bülbül ise Hürriyet’te ve Habertürk’te de birinci gündem maddesi ve Sabah’ta ise ikinci ve beşinci gündem maddesi olmuştur. Bir önceki günün bir numaralı gündem maddesi olan İlker Başbuğ’un tutuklanmasının ise Twitter’da ve ilgili gazetelerde bir gün sonra tamamen gündemden kalkmış olması da dikkat çekicidir.
8 Ocak (Pazar) 2012
Twitter Türkiye Gündemi | Hürriyet En Çok Okunan Haberler | Habertürk En Çok Okunan Haberler | Sabah En Çok Okunan Haberler | Zaman En Çok Okunan Haberler |
#diyesimvar | Teröriste karşı aslandı | Fragmanı bile rekor kırdı!(Galeri/video) | Azer Bülbül’ün otopsi sonucu belli oldu | Şehirden kaçmak isteyenlere güzel bir öneri: Acarlar Longozu |
Paul Scholes | 14 Şubat’ta Türkiye sarsılacak | Sabri’n sonu! | En çekici erkek Okan! | Hakan Şükür’ü ben istedim |
#diyeokunur | İbo’dan bebek müjdesi | Tatlıses’ten çocuk müjdesi! | Başbuğ yalnız kaldı | Karadenizlileri bakın ne ‘hasta’ ediyormuş!.. |
#tkblallstar | 3g kullananlara güzel haber | Bor-Mobil!- Video | “G.Saraylılar Sabri’yi tutsun” | Azer Bülbül, son yolculuğuna uğurlandı |
Ivy Blue | Türkiye’den önce davrandı | Dünya Hürmüz’den geçen petrole | TSK’dan dev adım | Genelkurmay karartmayı doğruladı: Andıç, 3 Eylül 2009’da imha edildi |
Kompany | Bunu herkes yapmaz | İstanbul’un çehresini değiştirecek yeni projeler geliyor | ||
Yılın Oyuncusu | Nargile cafeler kapatılıyor | Subaylara andıçlı sörf tavsiyesi | ||
Welbeck | Fragmanı gönülleri ‘Fetih’ etti | |||
Congrats to Beyonce and Jay-Z | Danıştay baskını delillerini karartmaya 7 tutuklama | |||
Manchester City - Manchester United | Somali’ye ilk su kuyusu |
08 Ocak 2012 kayıtlarına baktığımızda Twitter Türkiye gündemi ile ilgili gazete gündemleri arasında herhangi bir benzerlik görünmemektedir. Göze çarpan bir diğer noktaysa gazetelerin en çok okunan haberleri arasında yine bir paralellik olmamasıdır.
09 Ocak (Pazartesi) 2012
Twitter Türkiye Gündemi | Hürriyet En Çok Okunan Haberler | Habertürk En Çok Okunan Haberler | Sabah En Çok Okunan Haberler | Zaman En Çok Okunan Haberler |
Can Bonomo | Meteorolojiden kar uyarısı | “Ne petrol ne gaz ‘ondan’ daha değerli değil” | Ünlü siyasetçi hastaneye kaldırıldı | Hesap vermek |
#neolursaolsun | Cep telefonu devinden şok açıklama | Uludere olayında flaş gelişme | Dünyanın sonuna kaç sene kaldı? | 5 yıl saklanması gereken andıç 5 ay sonra imha edilmiş |
#inonuyedokundurtmam | “Türkiye’yi sallayacağım” | Dahi fizikçi dünyanın sonunu açıkladı! (Galeri) | Leopar dehşet saçtı | Başbuğ’a Yüce Divan yolunu Yargıtay kapatmış |
#kendinidegilkentinicek | Yaşasaydı yarın doktora gidecekti | Aç leopar insanlara saldırdı | “Demirel biliyordu” | Cezayir’de koalisyon ortakları bile Başbakan’ı eleştirdi |
İstanbul Film Festivali | Dansöze nasıl 100 lira takılır? | Ünlü futbolcu ‘Cicişlere’ mi özendi? | Eurovision’a Can Bonomo gidecek | Nahit Menteşe: Kızılay’da bombaları asker patlatıyordu |
Hello Monday | Küme düşecek 5 takımı açıkladı | Yargıda ‘militan’ kadrolaşma Seyfi Oktay’ın ajandasında | ||
Rauf Denktaş | Azer Bülbül’ün cenazesinde gergin anlar | Kaos Planı ve İnternet Andıcı süreci | ||
Beyaz Saray | Uçaklarda isteyen Kuran-ı Kerim dinleyebilecek | |||
Ticha Penicheiro Galatasaray Medical Park | Vahşi aslanın küçük kıza öfkesi | |||
Siren Ertan | 14 Şubat’ta yıldırım düşecek! |
09 Ocak 2012 kayıtlarına baktığımızda, Twitter Türkiye’nin bir numaralı gündem maddesi olan Can Bonomo, Sabah’ta dördüncü gündem maddesi olmuştur. Rauf Denktaş ise aynı gazetenin birinci gündem maddesiyken, Twitter’da yedinci gündem maddesi olmuştur. Habertürk ve Sabah gazetelerinde en çok tıklanan haberler arasında leopar ile ilgili olan haber ve “dahi fizikçi dünyanın sonunu açıkladı” konulu haberleri benzer haberlerdir. Bu iki haberin haricinde gazeterde en çok tıklanan haberler arasında herhangi bir paralellik yoktur.
10 Ocak (Salı) 2012
Twitter Türkiye Gündemi | Hürriyet En Çok Okunan Haberler | Habertürk En Çok Okunan Haberler | Sabah En Çok Okunan Haberler | Zaman En Çok Okunan Haberler |
Sema Maraşlı | Sigortalı olmayanlara | “Dokunulmazlığımı kaldırın!” | Hıncal Uluç ile haftanın gündemi | Kar yağışı, yurdu etkisi altına aldı |
#tilili | Marmara ve Ege için | CHP’liler Taksim’e yürüdü | Başbakan Erdoğan konuştu | Balyoz sanığı genaralden itiraf |
#anlasinistiyorum | Chp grubu ayakta | 2 dakika = 2 yıl | İddianame kabul edildi | Fettullah Gülen: Karakterimiz gereği kötüye karşı iyilikle mukabele edeceğiz |
#Ufakken | 2.5 milyon liraya ev aldı | THY’de Kuran-ı Kerim ve Rihanna | Adınıza açılmış kaç hat var? | Hurşit Tolon tutuklandı |
Şemdinli Davası | ‘dizideki kadınlar gibi olmayın’ | Eurovision’a gidecek isim belli oldu! Video | İran Türklere ateş açtı: 2 ölü | 5 milyar dolarlık dev ihale için 18 şirket yarışıyor |
Hurşit Tolon | 60 milyon kişi hastane randevusunu Erzurum’dan alıyor | |||
CHP Grubu | Azer Bülbül ile ilgili son iddia | İsrail’den rekor tazminat talebi | ||
Roj Tv | Erol Köse Gülben Ergen’in özel karesini… | Uludere’de ne oldu? | ||
Yasin Hayal | İran nereye gidiyor? | |||
Bahar Kupası | Askerliğin namusu |
10 Ocak 2012 tarihli kayıtlarda ise, Twitter Türkiye’nin birinci gündem maddesi Sema Maraşlı’yken, bu kişi Hürriyet’te beşinci en çok okunan habere konu olmuştur. Hurşit Tolon Twitter’da altıncı gündem maddesiyken, Zaman’da ise dördüncü en çok okunan haber olmuştur. Twitter’da yedinci olan CHP Grubu ise, Hürriyet’in üçüncü gündem maddesini teşkil etmiş, Habertürk’ün ise ikinci en çok okunan haberi olmuştur.
Sonuç
Günlük gazetelerin internete taşınmasıyla, okuyucular pasif rollerinden sıyrılmış, okudukları gazeteler ile daha aktif bir şekilde etkileşime geçmeye başlamışlardır. Teknolojik gelişmeler sonucunda, gazetelerde en çok okunan haberler, en çok yorum alan haberler, en çok beğenilen haberler gibi kategoriler rahatça görülebilmektedir. Sosyal medyada ise, Twitter örneğinde olduğu gibi, insanlar bu mecraları seslerini geniş kitlere duyurabilecekleri bir mikrofon gibi kullanmaya başlamışlardır. Bu gelişmeler sonucunda birbirinden farklı gündemler türemeye başlamış ve gerçek gündem nedir sorusu sıksık tartışılan bir konu haline gelmiştir.
Bu çalışmada Twitter Türkiye gündemi ve seçili gazetelerde en çok okunan haberler bir hafta boyunca takip edilmiştir. Çalışma sonucunda, Twitter gündemi ile gazetelerin en çok okunan haberleri arasında bazı günlerde konular arasında paralellik olduğunu, bazen de hiçbir benzerlik olmadığını belirtmek gerekir. Bununla birlikte farklı gazetelerin en çok okunan haberleri arasında da çoğunlukta benzerlik olmadığını bir haftalık araştırmamızda görmüş olduk. Bu durum kullanımlar ve doyumlar teorisi ile açıklanabilir, yani insanlar medya araçlarının önüne koyduklarını değil, kendi tercihleri doğrultusunda en fazla doyum elde edecekleri içerikleri tüketirler denebilir ama bu çalışmadan çıkan sonuçlar kullanımlar ve doyumlar teorisine harfiyen uygundur denemez çünkü online gazete okuyucularının sadece tek bir gazete okuduğunu söyleyebilmek mümkün değildir. Online gazetelerde gündem maddeleri daha belirgin şekilde sayfanın başında bulunurlar ve insanların dikkati bu haberlere çekilmeye çalışılır. Böylece bir yönlendirme söz konusu olabilir. Bununla birlikte, online gazetelerde en çok okunan haberler gün içinde değişiklik gösterebilmektedir. Ayrıca bir kişi aynı gün içinde birçok gazete okuyabilmektedir, internet çağında gazetelerin kitleleri eskiye oranla daha kaygandır. Bununla birlikte gazetelerin gündem maddeleri genel yayın politikaları çerçevesinde birbirinden farklı olabilmektedir.
Twitter gündemi ise dakika dakika değişebilmektedir. Bazı gündem maddeleri Twitter’daki kanaat önderleri tarafından manipüle edilebilmektedir. Ayrıca Twitter gündeminin sadece gazetelerden beslendiğini söylemek imkansızdır. Haber alma konusunda televizyon, radyo, kişiler arası iletişim, hatta Twitter’ın kendisi bile pay sahibidir.
Bu çalışmanın sonucunda ortaya çıkan en önemli nokta, gündemin günlük olması ve kısa ömürlü oluşudur. Çalışmanın en can alıcı noktası, İlker Başbuğ örneğidir. 06 Ocak 2012 tarihinde hem gazetelerde hem sosyal medyada son derece yankı uyandırmış olan bu haber, ertesi gün, yani 07 Ocak 2012’de tamamen gündem dışıdır. Bu durum haber kaynaklarından mı kaynaklanmaktadır, yoksa kamuoyu gündemi oldukça gündelik bir ilgi midir bunu başka araştırmalarda incelemek şüphesiz yerinde bir çalışma olacaktır.
